RÜYADAN DEWLETE OSMANLI

RÜYADAN dewlete OSMANLI

İngiliz tarihçi Caroline Finkel'in Osmanlı arşivleri yanında Osmanlı'nın hükmettiği topraklardaki devletlerin de arşivlerinde çalışarak yazdığı “Osman's Dream”, “Rüya'dan İmparatorluğa Osmanlı” ismiyle Zülal Kılıç tarafından Türkçe'ye çevrildi. Timaş Yayınları tarafından yakında yayınlanacak olan kitap, Osman Bey'in rüyasından başla*ne dersen kendine* 1923'e kadar olan Osmanlı tarihini kapsıyor. Daha önce İngiltere ve Amerika'da yayımlanan ve tarihçiler tarafından olumlu eleştiriler alan kitap, ingilizcede Orhan Pamuk'un sunuşu ile yayınlanmıştı. Türkçe baskısında ise İlber Ortaylı'nın sunuşu yer alıyor. Ortaylı'ya göre savaşların, saray komplolarının ve uluslar arası antlaşmaların ele alınışı Finkel'i çağdaşlarından çok daha orijinal bir üsluba götürüyor.


ONLAR İÇİN OSMANLI TİYATRO GİBİ
Ortaylı, “Rüya'dan İmparatorluğa Osmanlı”nın tarihyazımının eski büyük geleneği olan Osmanistik çerçevesinde kaleme alınmış, kendi şartları içinde değerlendirildiğinde geniş okuyucu kitlesinin yanında uzmanları bile uyaracak ve bazı konuları hatırlatacak bir eser olduğunu söylüyor. “Rüya'dan İmparatorluğa Osmanlı” en başta kuru bir tarih anlatımı olmayışıyla dikkat çekiyor. Yazarın belli dönemleri derinlikli işleyişi ve özellikle farklı ülke arşivlerinden edindiği bilgileri paylaşması kitabı farklı kılan bir diğer özellik.

Caroline Finkel, kitabı kaleme alış nedenini şöyle anlatıyor: “Rüya'dan İmparatorluğa Osmanlı”yı en başta Batılılar için yazdım. Onların tarihe bakışı ve özellikle Osmanlı'ya yaklaşımı çok statik. Bir tiyatro gibi; sultanlar, vezirler, harem... ve tabii ki çok fazla önyargıları var. Ben tüm bu bilinenlerden başka bir Osmanlı tarihi yazmak istedim. Kitabın ilk haline editörüm müdahale etti. Yazdıklarım arasında onun bilmediği pek çok şey vardı çünkü. Bir bütünsellik olması için de eski tarihi de anlatmak durumunda kaldım. Böylece 600 yıllık bir Osmanlı tarihi ortaya çıktı.”

Finkel'a Batılıların bildiklerinin dışında alternatif bir tarihi sunmanın bir risk olup olmadığını soruyoruz. Yazar, böyle bir endişeyi taşımadığını söylüyor. “Son dönemlerde canlı, çok yeni Osmanlı tarihi çalışmaları yapılıyor. Bu da taze bir yazım olduğu için epey ilgi gördü” diyen Finkel, Batılıların Türkiye ve Türkler ile ilgili düşüncelerinin değişmesi için büyük mücadele veriyor. Çünkü O'na göre Osmanlı'yı anlamak önemli: “Osmanlı İmparatorluğu çok geniş bir coğrafyada hüküm sürdü. Avrupa da bir dönem Osmanlı hududlarının içindeydi. Bu tarih Avrupa için çok önemli, çünkü bu aynı zamanda onların tarihi. Onlar tarihlerinin bu parçasını unutmaya çalıştılar. Oysa o dönemde insanlar bir arada yaşamayı başarmıştı. Osmanlı tarihi bu ve bunun gibi konularda bizi bugüne dair düşünmeye sevkeden şeyler söyler.
”

SEVR'İN HAYALETİ KORKUTUYOR “Sevr'in gölgesi bugün bile Türkiye'nin üstünde. Sevr'in hayaleti Türk toplumunun bazı kesimlerinin Avrupa Birliği'ne girme olasılığına yaklaşımlarını da etkilemekte ve Avrupa'nın niyetlerinde bir ikiyüzlülük olup olmadığını dikkatle incelemektedir.” diyor Finkel kitabının son bölümünde.

Yani Avrupalıların Türklerden korktuğu ve onlardan uzak durduğu kadar Türkler de onlara karşı tedirgin bir endişe içindeler. Yazar bu endişenin yersizliğine vurgu yapmak istiyor. “Türkiye'de son zamanlarda bu korkunun arttığını düşünüyorum. Bu Irak'ın bölünmesi ile de yakından ilgili. Oysa tehdit başka bir yerden geliyor da olabilir. Ama fikirsel konsept olarak Avrupalıların da Türklerin de eski korkuları gitmiyor.”

GALİCYA